Μήπως ανησυχείτε ότι το παιδί σας τείνει στην τελειομανία; Συχνά ερχόμαστε αντιμέτωποι με «τελειομανείς» μαθητές που έχουν παράλληλα διάφορες δυσκολίες. Η τάση των μαθητών να επιδεικνύουν την «τέλεια» δουλειά έχει διαπιστωθεί ότι μπορεί να είναι όχι απλά αντιπαραγωγική αλλά και επιζήμια. Το θετικό είναι ότι με την κατάλληλη προσπάθεια μπορούν να αλλάξουν τέτοιες νοοτροπίες.
Τι είναι η τελειομανία;
Η τελειομανία δεν σημαίνει απλά ότι ένας μαθητής προσπαθεί να πετύχει την τελειότητα. Σε ένα άρθρο στο περιοδικό New York Times, η Meliss Dahl αναφέρει την άποψη του ψυχολόγου Thomas S. Greenspoon, ο οποίος αναφέρει «οι τελειομανείς άνθρωποι τυπικά πιστεύουν ότι δεν μπορούν να είναι ποτέ αρκετά καλοί, ότι τα λάθη είναι σημάδια προσωπικών ελαττωμάτων/ ατελειών και ότι ο μόνος δρόμος για την αποδοχή τους είναι μέσω της τελειότητας». Και αυτή την πεποίθηση είναι δύσκολο να τη διαχειριστεί ένας μαθητής.
Πώς εκδηλώνεται η τελειομανία στους μαθητές;
Οι γονείς θέλουν να βλέπουν να δικαιώνονται οι προσπάθειες των παιδιών τους μέσω καλών αποτελεσμάτων, αλλά όταν ένα παιδί χαρακτηρίζεται από τελειομανία, μπορεί να αφιερώνει άπειρες ώρες σε μια μη αναγκαία / περιττή επιδίωξη μιας τέλειας έκθεσης ή άσκησης, προσπάθεια που συνήθως περνάει απαρατήρητη. Και συχνά υπάρχουν πολλά δάκρυα και ξεσπάσματα στη διάρκεια της προσπάθειας αυτής. Είναι εύκολο να φανταστεί κανείς την απογοήτευση που προκαλεί η επιδίωξη ένα φυσικό και αναμενόμενο κομμάτι της διαδικασίας μάθησης.
Η έρευνα και οι κίνδυνοι.
Ο Paul Hewitt και ο Gordon Flett έχουν περάσει περίπου 3 δεκαετίες μελετώντας την τελειομανία. Σύμφωνα με τον Etienne Benson, της Αμερικάνικης Ψυχολογικής Εταιρείας (American Psychological Association), οι Hewitt και Flett έχουν βρει ότι «η τελειομανία συσχετίζεται/ συνδέεται με την κατάθλιψη, το άγχος, τις διατροφικές διαταραχές και άλλα προβλήματα ψυχικής υγείας». Δεν είναι επομένως παράξενο το γεγονός ότι οι γονείς των παιδιών ανησυχούν πολύ που περνούν ατελείωτες ώρες προσπαθώντας να τελειοποιήσουν τις εργασίες τους για το σπίτι.
Η λύση
Μολονότι μπορεί να είναι μια δύσκολη και μερικές φορές αργή διαδικασία, οι μαθητές μπορούν να ξεφύγουν από την παγίδα της τελειομανίας με τα μαθήματά τους. Το να βοηθήσει κανείς ένα παιδί να αναπτύξει ικανότητα αυτοδιαχείρισης, καθώς και μια πιο ρεαλιστική κατανόηση των προσδοκιών μπορεί να βοηθήσει σημαντική στην άμβλυνση του άγχους που συνδέεται με την τελειομανία. Δείτε μερικές από τις δυσκολίες/ προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι τελειομανείς μαθητές και κάποιους από τους τρόπους με τους οποίους μπορούμε εμείς οι ενήλικες να τους βοηθήσουμε να αποκτήσουν αυτοπεποίθηση και να γίνουν πιο παραγωγικοί.
Μια μελέτη περίπτωσης για την αντιμετώπιση της τελειομανίας.
Ο Jameson ήταν μαθητής γυμνασίου γεμάτος ενέργεια, πρόθυμος να ευχαριστεί τους άλλους, ευγενικός, εξυπηρετικός, επιμελής και ταλαιπωρείται πολύ από το ακαδημαϊκό άγχος. Κατά τη διάρκεια μιας συνεδρίας μας, ο Jameson περιέγραψε μια εργασία που του δόθηκε για το σπίτι την προηγούμενη εβδομάδα. Καθώς ο ίδιος απαριθμούσε λεπτομερώς τα στοιχεία του έργου, το άγχος και ο πόνος άρχισε να φαίνεται στο πρόσωπό του. Όταν τον ρώτησα σε τι σημείο είναι (ποιο μέρος του συνολικού έργου έχει ολοκληρώσει), ξέσπασε σε δάκρυα. Μολονότι είχε ολοκληρώσει ήδη το 75% της εργασίας, αφενός πίστευε ότι όσα είχε κάνει δεν ήταν αρκετά καλά και αφετέρου θεωρούσε ότι δεν θα προλάβει να κάνει το άλλο 25%. Ένα από τα προβλήματα που αντιμετώπιζε ο Jameson όταν έπρεπε να κάνει μια εργασία ήταν ότι πάντα τον έπιανε ο πανικός επειδή πίστευε ότι δεν έχει αρκετό χρόνο και τελικά έχανε ακόμη περισσότερο χρόνο στη «ζώνη του πανικού», με αποτέλεσμα στο τέλος όντως να μην προλαβαίνει, έχοντας χάσει τόσα απογεύματα χωρίς να μπορεί να δουλέψει. Γνωρίζοντας πώς ακριβώς λειτουργεί, του έδωσα 10 λεπτά «χρόνο ανησυχίας», κατά τη διάρκεια των οποίων επικεντρώθηκε αποκλειστικά στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της εργασίας του που του προκαλούσαν άγχος. Όταν το χρονόμετρο χτύπησε, ο «χρόνος ανησυχίας» τελείωσε και πλέον έπρεπε να αρχίσει η δουλειά. Μόλις κατέγραψε σε κατάλογο τους φόβους του, ζήτησα από τον Jameson να τα εξετάσει ένα- ένα. Μετατοπίζοντας την προσοχή του σε αυτή την έρευνα, τα δάκρυα του Jameson σταμάτησαν και είχε περιέργεια σχετικά με τα στοιχεία που θα μπορούσαμε να αποκαλύψουμε. Αρχίσαμε με τον μεγαλύτερο φόβο του: ότι η δουλειά που είχε ήδη κάνει δεν ήταν καλή. «Υπάρχει μόνο ένας τρόπος για να το ανακαλύψουμε» του ανακοίνωσα και του έδωσα το φύλλο οδηγιών για την εργασία. «Άρχισε να μου διαβάζεις τις οδηγίες». Σκεπτόμενος όπως ένας εκπαιδευτικός, έφτιαξα μια ρουμπρίκα βαθμολόγησης με βάση τα κριτήρια που άκουγα. Όπως αποδείχτηκε τελικά, είχε ολοκληρώσει το 90% του έργου και τα είχε πάει πολύ καλά (έπιασε υψηλή βαθμολογία στο επιμέρους κομμάτια). «Λοιπόν, ας σβήσουμε επομένως αυτό το άγχος από τον κατάλογο, φίλε, καθώς προφανώς δεν ισχύει» του φώναξα. Ο Jameson δεν ήταν πολύ σίγουρος στην αρχή, αλλά πολύ σύντομα συνειδητοποίησε ότι δεν είχε νόημα να επιμείνει για αυτό το σημείο: είχε αξιολογήσει τη δουλειά του με βάση τη λίστα κριτηρίων που είχαμε κάνει και όλα φαίνονταν μια χαρά.
Μετά προχωρήσαμε στο δεύτερο του: ότι δεν είχε αρκετό χρόνο για να κάνει την υπόλοιπη εργασία και να ολοκληρώσει το έργο του. Τώρα που ήξερε ότι στην πραγματικότητα είχε μόνο το 10% να κάνει ακόμα, κάναμε μια λίστα των πραγμάτων που είχε ακόμα να κάνει, υπολογίσαμε πόσο χρόνο χρειαζόταν για το καθένα και μετά προγραμματίσαμε το υπόλοιπο της ημέρας. Βρήκαμε ότι για να κάνει όλα όσα έπρεπε, υπολογίζοντας και 10 λεπτά «χρόνο ανησυχίας», βρήκαμε ότι αν άρχιζε αμέσως, θα είχε ολοκληρώσει την εργασία του στις 19:46. Όχι και τόσο αργά τελικά.
Δουλεύοντας με αυτό τον τρόπο μαζί, ο Jameson έμαθε σταδιακά να αξιολογεί τις εργασίες του με βάση της πραγματικές προδιαγραφές τους – τις προδιαγραφές δηλαδή που έχει δώσει ο εκπαιδευτικός- και όχι με τα δικά του κριτήρια για το τι σημαίνει «τέλειο». Επιπλέον, άρχισε να χρησιμοποιεί αποτελεσματικά αυτό τον «χρόνο ανησυχίας» σαν μια ευκαιρία να συνειδητοποιήσει/ να αναγνωρίσει τις ανησυχίες του και να αξιολογήσει την εγκυρότητά τους. Μερικές φορές, ο « χρόνος ανησυχίας» ακολουθούνταν από ασκήσεις αναπνοής ή διαλογισμό όταν ο Jameson χρειαζόταν «βοήθεια» για να ρυθμίσει τα συναισθήματά του. Και τέλος, ο Jameson άρχισε να καταφέρνει να υπολογίζει κατά τον προγραμματισμό πιο ρεαλιστικά τον χρόνο που θα χρειαζόταν για να ολοκληρώσει κάθε τμήμα της εργασίας.
Αυτές οι νέες συνήθειες διαχείρισης δεν έχουν σταματήσει τελείως την τάση του Jameson να αμφισβητεί την ποιότητα της δουλειάς του και τον εαυτό του. Τα εργαλεία και οι στρατηγικές αυτές όπλισαν τον Jameson με τη δυνατότητα να μετριάζει/ να αντιμετωπίζει την τελειομανία του κάθε φορά που είχε να κάνει εργασία για το σχολείο.
Όταν ένας μαθητής έχει την τάση να είναι τελειομανής και το στοιχείο αυτό εμποδίζει την παραγωγικότητα και την αυτοπεποίθησή του, είναι σημαντικό να δέχεται τη σωστή υποστήριξη, ίσως από κάποιον εξειδικευμένο σύμβουλο – θεραπευτή.
Απόδοση του άρθρου Perfectionism in Students: A Case Study in Coping With Academic Anxiety
Ιωάννα Αγγέλου
Ειδική Παιδαγωγός - Νηπιαγωγός
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου